25 Ocak 2014 Cumartesi saat 14:00’de Enstitümüz Zemahşerī salonunda, Türkiye Yazarlar Birliği Vakfı Başkanı D. Mehmet DOĞAN “Türkçe Tercümeler ve Mealler” konulu konferans verdi.
Doğan: Son yüzyılda mealin (Kur’ān tercümesinin) prestijinin yükseldiğini, 19. Yüzyılda mealden (Kur’ān tercümesinden) söz edemediğimizi, Çünkü o döneme kadar dini ilimler Arapça okutulmuş, medreselerin dili Arapça olduğunu vurgulayarak, Eğer temel metin Kur’ān’ı Kerim ise ve ilimler bunun üzerine bina edilmişse Arapça dilinin kullanılıyor olması doğal ve doğru olduğunu, bütün Müslüman dünyasında medreseler Arapça tedrisatta bulunmuş olduğunu belirterek, Bizde 19. Yüzyıldan itibaren kurulan modern okullarda eğitim Türkçe yapılmaya başlanmış ve bununla birlikte Kur’ān’ı Kerim’in Türkçe tercümesi ve meal konusu gündeme gelmiştir.
Doğan: “İslāmiyeti Türkistan’da, farsçanın etkili olduğu şehir muhitlerinde öğrendik. Kur’ān’ın aslî lisanı yanında birçok dinî terimi, bu sebeple Farsçadan aldık. Dinî ilimleri Arapça üzerinden öğrendik. Türkistan muhiti, İslām ilim tarihinde mühim bir yere sahip.” diyerek, “Satır arası” tercümeler diyebileceğimiz “ilk Türkçe tercümelerin 10. Miladî asırda yapıldığı... Kısacası 10 asırlık bir geçmişi olduğu…” tespitinde bulundu.
Doğan: Mehmet Akif’in “Doğrudan doğruya Kur’ān’dan alıp ilhamı/Asrın idrakine söyletmeliyiz İslāmı” dizelerinde yerini bulan istekli oluş ve “Modernlikle karşılaşan Müslüman aydınların, ilim geleneğinin zayıf noktalarını keşfetmeleri ve doğrudan doğruya Kitap’dan yararlanarak İslāmı anlamak gerektiğini düşünmeleri.” sonucunu, ancak “20. asırda başka bir zümre, batıda Hıristiyanlığın geçirdiği “reform”un İslāmda da yaşanması gerektiğini düşünüp. Bunlar Kur’ān’ı kavimlerin lisanına çevirerek, İslāmı millileştirmek, kavimleştirmek istemeleri…” gibi edişe verici yaklaşımları da doğurduğunu belirterek bunlara örnekler verdi.
Doğan: On yıl öncesinde yüze yakın mealin olduğunu, son on yılda da bir o kadar mealin piyasaya çıktığını belirterek, mevcut meallerin “Mükemmel yok, mükemmel arayışı var, fakat sonuç yok! (Bu arada, herkesin mükemmelin peşinde olduğu da şüphe götürür!)” tespitiyle konferansı sonlandırdı.
Konferansın sonunda, Sayın D. Mehmet DOĞAN’a Enstitü adına yönetim kurulu üyesi Atila KAYNAK tarafından, günün anısına bir plaket verildi.
